Straks val ik door de mand… Pas geleden las ik een stuk over Jodie Foster. Ze had een Oscar gewonnen voor haar prachtige rol in The Accused. Ze dacht zelf dat het een toevalstreffer was dat ze een Oscar won, net als toen ze aangenomen werd bij Yale. Ze komen er achter en dan vragen ze de Oscar terug. Ze komen langs en kloppen aan de deur en zeggen dan “Sorry, we wilden hem eigenlijk aan Meryl Streep geven”.
Het ‘imposter phenomenon” (bedriegersfenomeen) wordt het genoemd: het gevoel dat je eigenlijk niks kunt en dat alleen je baas dat nog niet heeft ontdekt. Je schrijft successen toe aan allerlei oorzaken, behalve aan je eigen kunnen. Daardoor betwijfel je of je nogmaals goed zou kunnen presteren, ongeacht het aantal successen wat je al hebt gehad. Ook vind je het moeilijk om complimenten te accepteren. Als je een compliment krijgt doe je het af met “Ja, maar ik heb nu wel extréém hard gewerkt, geen wonder dat het is gelukt.”, of “Poeh, ik heb deze keer geluk gehad.” of “Ach het was niets.”.
Het idee dat je de boel voor de gek houdt, heeft uiteenlopende gevolgen. Perfectionisme kan er daar één van zijn. Wie bang is door de mand te vallen gaat extra hard zijn best doen om ontmaskering te voorkomen. Je buffelt bijvoorbeeld nog een paar uur door om dat rapport af te krijgen, terwijl je collega’s al lang en breed naar huis zijn, wat – paradoxaal genoeg – juist bijdraagt aan hun succes.
Tips om de angst voor “ontmaskering” te overwinnen
* Houd een schriftje bij wanneer je je onzeker voelt over een bepaalde taak. Welke zorgen heb je allemaal? Noteer vervolgens hoe de gevreesde taak uiteindelijk uitpakte. Waren je zorgen terecht? Doe dit een aantal keer en probeer te ontdekken welke zorgen terecht zijn en welke deel uitmaken van het “bedriegersfenomeen”.
* Schrijf op welke positieve feedback je op je prestaties krijgt en hoe je daar gewoonlijk op reageert. Het is de bedoeling om automatische patronen te doorbreken en je bewust wordt van je gedachten. Als je ziet dat je complimenten ontwijkt, probeer dan het tegenovergestelde te doen. Luister en zeg ‘dank je wel’ en geniet van het compliment.
* Maak een lijstje van de mensen in je leven die je voor de “gek” hebt gehouden. Stel je voor dat je dit aan deze personen opbiecht. Probeer nu een realistisch te bedenken hoe zij hier op zullen reageren. Stel je voor dat je aan je leidinggevende zou vertellen dat je dat project helemaal niet zo goed heeft gedaan dan hij/zij denkt. Denk je dan serieus dat hij/zij zal zeggen; “Inderdaad, dat dacht ik al”. Nee: hij/zij zal daar waarschijnlijk eerder om moeten lachen of zelfs een beetje boos worden en zeggen “Ik vind het vervelend dat je mijn mening in twijfel trekt”.
Advies voor degenen die zich af en toe een bedrieger voelen: praat erover met anderen. Alleen al het besef dat je niet de enige bedrieger bent lucht op.
