Jaren geleden woonde ik een training bij in Amerika waarbij de trainer zei: ‘People fear change more than they fear death.’ Het was een zin die mij lange tijd bezig hield. Is dat zo? vroeg ik mezelf af. Ben ik ook banger voor verandering dan om dood te gaan. Ik heb wel altijd veel last van faalangst gehad, maar ben tegelijkertijd iemand van ‘aanval is de beste verdediging’. Mijn motto is eerder: ‘Vind je iets eng of moeilijk, doe het dan vooral snel en veel. Ga meters maken. Des te eerder heb je ervaring opgedaan en met de ervaring komt de zelfverzekerdheid.’ Maar dit is mijn strategie. Dat dit niet voor iedereen geldt, maak ik dagelijks mee in mijn coachpraktijk.
Kiezen voor een coach is stap 1. Maar dan ben je er nog niet. Het formuleren van een doel is het probleem niet. Alleen, de angst voor verandering is als een subtiel onzichtbaar iets, dat er van alles aan doet om je te overtuigen dat het beter is om niet in actie te komen en lekker alles bij het oude te laten. Lekker veilig en vertrouwd.
Toen ik nog HR-manager bij ABN AMRO was ten tijde van de eerste grote reorganisatie werden zo’n 8000 mensen geconfronteerd met bezuinigingen en ontslag na jarenlange trouwe dienst voor hetzelfde bedrijf. ‘Ik zie wel wat de bank met mij wil.’ kreeg ik regelmatig te horen. Doodsbang waren velen omdat ze werden gedwongen om na te denken over de grenzen van hun bekende wereld. Het verlamde letterlijk hun geest.
Een coachklant van mij heeft allerlei ideeën over hoe haar leven eruit zou moeten zien, maar is gefrustreerd omdat het bij ideeën lijkt te blijven.
In beide voorbeelden houdt angst voor verandering ze tegen. In hoeverre speelt angst voor verandering in jouw leven een rol, of in het leven van mensen om je heen?
Wat zijn de effecten van angst voor verandering
Angst voor verandering maakt ons passief. We komen niet in actie vanwege angst, onzekerheid en schuldgevoelens. We herkennen een aantal soorten:
1. Angst voor het onbekende: onzekerheid over de toekomst, vooral als je verwacht dat je een ‘sprong in het diepe’ moet nemen omdat je niet voldoende informatie hebt, kan leiden tot angst.
2. Faalangst: werkt nauw samen met perfectionisme. Deze angst bevordert de bezorgdheid om dingen niet goed te doen. Het is logisch dat de beste manier om de pijn van het falen niet te voelen, is domweg niet te beginnen. En toch, falen is het pad naar succes. Denk aan Edison’s mislukte lampen, voordat hij er eentje had die werkte. Succesvolle ondernemers hebben allemaal een lijst van mislukte pogingen. Falen is de beste manier om iets te leren.
3. Angst voor succes: Marianne Williamson’s woorden, vaak ten onrechte toegeschreven aan Nelson Mandela: “Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn. Onze diepste angst is dat we mateloos krachtig zijn. Het is ons licht, niet onze duisternis, dat ons het meest beangstigt.. . We vragen ons af, wie ben ik om briljant te zijn, prachtig, talentvol en fantastisch te zijn? ” Het is alsof we niet geloven dat we succes verdienen.
4. Angst voor verlies: het verlies wordt vaak geassocieerd met verandering. Verandering kan betekenen dat we collega’s, ons salaris, of bepaalde privileges gaan verliezen. Minder evident maar even verwoestend kan het verlies van bekende routines of de dingen die ons status geven (bv. een functie of een titel) zijn.
5. Vrees voor verstoring van anderen: ‘Het effect van je communicatie is de reactie die je krijgt, ongeacht je bedoeling.’ Dit is een van de vooronderstellingen binnen de NLP. Dus als jij gaat veranderen, gaat dat een andere reactie geven bij anderen. Natuurlijk kan dit positief zijn. Maar de angst voor verstoring van anderen kan genoeg angst veroorzaken om onszelf maar te beperken. Ik heb klanten die zichzelf maar wegcijferen uit angst voor de reacties uit hun omgeving als ze bijvoorbeeld hun grenzen gaan stellen.
6. Angst voor het verlaten van een comfort zone: of je het nu leuk vindt of niet, wij zijn gewoontedieren. Wij willen onze routines en we willen niet worden geconfronteerd met onzekerheid. Maar geloof me, een verblijf in een comfort zone kan schadelijk zijn. Denk aan de uitspraak: ‘Als je altijd blijft doen wat je deed, dan krijg je ook wat je altijd al kreeg.’
7. Twijfelen aan jezelf: Dit wordt meestal uitgedrukt met zinnen als “Ik ben niet goed genoeg”, “… niet slim genoeg”, “Ik ben dom”, “Dat kan ik toch niet.”.
Niet alleen geloven we dit over onszelf, maar we zijn vooral als de dood dat een ander zou kunnen ontdekken hoe hopeloos we werkelijk zijn. Angst voor verandering en gebrek aan zelfvertrouwen zorgt dat we passief worden en we letterlijk stilstaan in ons leven. Door te werken aan je gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen kan angst voor verandering langzaam maar zeker geëlimineerd worden.
8. Schuldgevoel: mensen die regelmatig de behoeften van anderen belangrijker vinden dan hun eigen behoeften, zullen zich waarschijnlijk schuldig voelen als ze merken dat de verandering die ze nodig hebben, anderen zullen beïnvloeden. Schuldgevoel creëert zeer effectief op twee manieren angst voor verandering. Ten eerste maakt het dat we ons slecht voelen over onszelf als we onze eigen behoeften vóór die van anderen zetten. Ten tweede voelen we ons schuldig omdat we geen actie ondernemen. Je kunt niet winnen!
Schuldgevoel herken je in de woorden die mensen gebruiken, zoals “zou moeten”, “moeten”. Dus ze zullen zeggen: “Ik moet dit doen”, of “Ik zou dat moeten doen.” Taal speelt hierin een belangrijke rol. Kijk maar eens wat er gebeurt als je de zin verandert in: ‘Ik wil dit doen.”, of “Ik kies ervoor om dat te doen.”
De essentie van verandering
Angst overwin je stap voor stap. Veranderen doe je ook stap voor stap. Geen trapeze artiest die de eerste keer springt zonder vangnet. Geen muzikant die een instrument pakt en direct een symfonie speelt. Dus het belangrijkste inzicht als je iets wilt veranderen is deze:
Wil je iets veranderen in je leven?
Begin dan met de basis: versterk het geloof in jezelf.
Zelfvertrouwen is de basis voor alle verandering.
